Het einde van de kalender
‘Waarom zullen we ons nog interesseren in een beschaving die is ‘uitgestorven’?’ Het is een reactie die te begrijpen is. Wat hebben wij vandaag de dag nog aan de Maya’s en hun cultuur?
Aan hun cultuur hebben wij eigenlijk heel weinig. Hun cultuur is in onze ogen achterhaald en wij doen het deze tijd met veel modernere middelen. Wij zouden ook niet veel aan hun cultuur hebben omdat wij een hele andere kijk hebben op het leven.
Andere dingen die wij van hun cultuur nog merken, zijn bijvoorbeeld de overblijfselen van hun indrukwekkende tempels en ruïnes maar ook kunstvoorwerpen. En vergeet niet de talen die tot op de dag van vandaag nog gesproken worden door de lokale bevolking. De lokale bevolking heeft nog steeds een beetje van de oude cultuur in zich zoals we kunnen lezen in het onderstaande artikel.
Ik was erbij toen de Maya's vorige week de wereld niet zagen vergaan
Zo’n tweeduizend mensen hebben zich verzameld bij de Maya-ruïnes van Tazumal in Chalchuapa, El Salvador. Tazumal is de belangrijkste plaats voor de Maya’s in El Salvador, waarvan er nog een paar duizend over zijn na een flinke genocide in de vorige eeuw. Een groot gedeelte van de overgebleven Maya’s viert bij Tazumal het einde van 13 baktun en daarmee van de Mayakalender. Een baktun is een periode van 20 katun, of 400 tun. Een tun is 360 dagen. Een baktun telt dus 400 x 360 = 144.000 dagen, iets minder dan 4 eeuwen. Dus 13 baktun is ongeveer 5.128 jaar. En vandaag is de laatste dag.
In een cirkel om een vuur staan ongeveer tien Maya’s: mannen en vrouwen van verschillende leeftijden. Ze dragen witte pakken met kleurige borduursels. Sommigen hebben een gekleurde doek om hun hoofd. De ca’zique’, de leider, is een kleine, goedlachse man met een rond gezicht en een grote microfoon in zijn hand. Hij zegt gebeden in het Nahuatl en gooit wierook in het vuur.
“Vuur is heel belangrijk voor ons,” legt mijn buurvrouw uit. Ze is van Maya-afkomst en komt nauwelijks tot mijn schouders. “Het representeert de kracht van de aarde en die hebben we nodig om verandering in gang te zetten.” Hoe die verandering er precies uit gaat zien, weet ze niet. “Maar we gaan van een periode van creatie naar een periode van evenwicht. Ik hoop op meer sociaal evenwicht.” Geen einde van de wereld dus, vraag ik. Ze zucht. Iedere keer dat ik het waag om iets op te merken over het einde van de wereld, krijg ik veel gezucht en minachtend gegrinnik te verduren. Domme, domme Westerling met je apocalyptische gebazel. “Het is het einde van een tijdperk, niet van de wereld. Dat laatste is de Hollywood-versie van het verhaal. Wij geloven in spirituele verandering, niet in grote vloedgolven of wat het Westen dan ook heeft bedacht.”
Om 18.00 uur is het tijd voor de eerste ceremonie, maar de Maya’s moeten nog beginnen met voorbereiden. Ze leggen wierook, kruiden en kaarsen klaar en zetten het geraamte van een tipi op. Het is best interessant om te zien, maar er zit wel een limiet aan hoe lang je geboeid blijft door een oude man die rondjes loopt en de omgeving bewierookt.
Iets over achten begint het dan toch. Een vrouw met een verentooi, een panterprintjurk en allemaal belletjes om haar kuiten doet een traditionele dans, en verschillende Maya’s blazen op instrumenten gemaakt van grote schelpen.
De ca’zique’ staat met het groepje Maya’s in traditionele kleding om een vuur en voert indrukwekkende rituelen uit. “Hij bidt tot de zon en de maan en de vier windstreken om te danken voor alles wat we hebben gekregen,” legt een man naast me uit. “En hij offert wierook en koffie en cacao voor gezondheid, vruchtbaarheid en zegens.” Ook hier geen doemscenario’s en Apocalypsen, maar slechts boodschappen van liefde en dankbaarheid. “Deze nacht vieren wij de gelijkheid,” roept de ca’zique’. “Leve de verschillende culturen en verschillende levenswijzen. Leve de broederschap.” Ik betrap mezelf zowaar op kippenvel.
Je ziet in dit artikel dat de hedendaagse bevolking nog steeds veel waarde hecht aan de oude rituelen van de klassieke Maya’s. We zeggen wel vaak dat er een verschil is tussen de klassieke Maya’s en de hedendaagse bevolking maar op dit punt is hun cultuur nog niet weggevaagd of verwesterd.
De overblijfselen van de cultuur
De Maya’s bestaan nog steeds alleen dan wel in een veel kleinere groep. Ze leven niet meer zoals de oude Maya’s dat deden. Wel gebruiken sommige groeperingen nog wel de kalenders en goden van de oude Maya’s. De cultuur is dus niet helemaal verdwenen en bestaat nog wel.
De Maya’s leefden van ongeveer 20.000 voor Christus tot en met 900 na christus. Ze leefden in het gebied van het Midden-Amerika, in de huidige landen Mexico, Guatemala, Belize, Honduras en El Salvador. In het begin was een nomadenvolk dat rondtrok van plek naar plek en hun eigen voedsel verzamelde en naar dieren jaagden. Naarmate ze langer op een plek bleven gingen ze nederzettingen en huizenbouwen. Dat waren meestal op vruchtbare plaatsen, bijvoorbeeld langs een rivier of aan de kust. Zo langzamerhand ontstonden er de eerste steden. Ze bouwden tempels en gebouwen om zelf in te wonen of als tempel voor de goden. Ook op het gebied van kunst waren ze goed ontwikkeld. Met de materialen die ze uit de natuur haalden zoals, basalt, obsidiaan, jade en andere grondstoffen bouwden ze beelden en maakten ze muurschilderingen. In de laatste verstreken eeuwen hebben archeologen en onderzoekers veel graven tekeningen steden en gebouwen teruggevonden van de oude beschavingen.
Ook deden onderzoekers en archeologen onderzoek naar het schrift de kalenders en de wiskunde. De Maya’s hadden een eigen schrift wat bestond uit gliefen, dat waren tekens die een bepaalde gebeurtenis, voorwerp of god voorstelde, doordat ze dit ook op beelden tempels en stenen grafeerden weten wij nu hoe het schrift er uit zag. Ook hadden ze een uitgebreid kalender systeem. Ze maakten de kalenders om historische gebeurtenissen einddatums te kunnen voorspellen. Dat deden ze aan de hand van natuurlijke verschijnselen zoals het verschijnen van bepaalde planeten, of de duur van een zwangerschap. Volgens de berekeningen in de ‘Tzolkin’ kalender moest de wereld vergaan en brak er een nieuw tijdperk aan. Ook hadden de Maya’s een eigen getallensysteem. Daarmee konden ze wel rekenen tot in duizenden en miljoenen.
Eerst jaagden en verzamelden de Maya’s naar voedsel. Later ontwikkelde ze een eigen landbouwstelsel met speciale stukken grond waar ze gewassen op verbouwden en dieren op teelden. De dieren aten ze op of offerden ze aan de goden. Ook handelden ze met andere Meso-Amerikaanse volkeren zoals de Inca’s. Dat deden ze via het land maar ook via de zee in grote kano’s. Voor de handel over land, hadden ze een uitgebreid wegennetwerk van het oosten naar het westen en van het noorden naar het zuiden. De wegen gingen vooral langs de steden.
Ze hadden een breed scala aan goden. Voor ieder natuurlijk verschijnsel hadden ze wel een god, voor regen, vuur, de dood en vruchtbaarheid. Ook hadden ze priesters die als tussenpersonen waren tussen de mensen en de goden. Ook deden priesters offers. Ook de Maya’s brachten zelfoffers, ze sneden en mishandelden zichzelf en het bloed dat ze vergoten offerden ze aan de goden.
Zo hadden de Maya’s zich ontwikkeld van een rondtrekkend volk tot een hoogstaande cultuur met enorme steden een goedwerkende landbouw eigen godsdienst eigen kalenders een eigen schrift en een eigen getallenstelsel.
Hoe deze rijke hoogstaande cultuur ten onder is gegaan is voor de wetenschappers nog een raadsel. Er zijn een aantal theorieën voor de ondergang van de cultuur van de Maya’s. De eerste is dat de volkeren onderlinge oorlog voerden en dat ze elkaar hadden uitgemoord en de steden hadden vernietigd. Een andere reden is de komst van de Spanjaarden. Die zouden de steden hebben overgenomen de bevolking hebben vermoord en de schatten hebben geroofd.
Maak jouw eigen website met JouwWeb