De latere Azteken uit het huidige Mexico, namen ‘de ronde telling’ een van de kalenderrondes over, en ze wordt nog steeds gebruikt door inwoners van Guatemala (indianen).

 

De kalenders

Tijd, we kunnen niet zonder. We willen altijd weten hoe laat het is, welke datum het is, wanneer we een afspraak hebben, het is bepalend voor ons leven. We hebben kalenders nodig om ons leven op een goede manier te laten verlopen. De Maya’s hadden ook een kalender. Niet een maar meerdere. De kalenders sloten op elkaar aan en gaven informatie over het rituele jaar, het zonnejaar, de maancyclus en het aantal dagen dat verstreken was sinds het begin van het begin van het vorige wereldtijdperk. Dat was een cyclus van ongeveer 5200 jaar en die eindigde op 23 december 2012.

De eerste kalender was de Tzolk’in kalender, van 260 dagen. Deze bevat 13 maanden van 20 dagen. Die kalender werd gebruikt door de Maya-priesters of voor het maken van voorspellingen en het organiseren van rituelen. De Tzolk’in kalender komt niet oorspronkelijk van de Maya’s zelf, maar dateert van veel langer terug, namelijk tot de Olmeken ongeveer 3000 jaar geleden, dus zo rond het jaar 1000 voor Christus.

De wetenschappers weten niet waarom de Meso-Amerikanen 260 dagen als een handige tijdsmaat zagen. Sommige zeggen dat de eenheid was gebaseerd op de bewegingen van Venus en de zon langs de hemel. Ook beweren wetenschappers dat de 260-daagse cyclus is gebaseerd op menselijke ritmes. Vroedvrouwen kunnen een tijdsmaat hebben gebruikt voor het voorspellen van de geboortedag van een baby, door 260 dagen te tellen vanaf de dag van de laatste menstruatie. De gemiddelde zwangerschap duurt ongeveer 260 dagen.

 

De 20 dagtekens

Elke kalenderdag (260) heeft zijn eigen naam, die bestond uit een combinatie van een van de twintig dagtekens en een getal van een tot 13. Iedere dagnaam heeft zijn eigen hiëroglief, die echter in een aantal verschillende varianten voorkomt. Dit is een overzicht van de 20 dagtekens en de namen hiervan:

Nummer:	Hiëroglief:	Naam:	Betekenis:
1		Imix	Krokodil (Rode Draak)
2		Ik	Adem (Witte Wind)
3		Akbal	Nacht (Blauwe Nacht)
4		Kan	Zaad (Gele Zaad)
5		Chicchan	Slang (Rode Slang)
6		Cimi	Dood (Witte Wereld overbrugger)
7		Manik	Hert (Blauwe Hand)
8		Lamat	Ster (Gele Ster)
9		Muluc	Waterdruppel (Rode Maan)
10		Oc	Hond (Witte Hond)
11		Chuen	Aap (Blauwe Aap)
12		Eb	Tand, Weg (Gele Mens)
13		Ben	Riet (Rode Hemelwandelaar)
14		Ix	Jaguar, Magiër (Witte Tovenaar)
15		Men	Adelaar (Blauwe Adelaar)
16		Cib	Uil, Gier (Gele Krijger)
17		Caban	Aarde, aardbeving (Rode Aarde)
18		Etz’nab	Vuursteen (Witte Spiegel)
19		Cauac	Storm (Blauwe Storm)
20		Ahau	Zon (Gele Zon)

Iedere dag in de kalender werd aangegeven met een getal als een naam, beginnend met 1 Imix. Iedere volgende dag krijgt het volgende getal en de volgende naam. Na 1 Imix komt dus 2 Ik. Omdat er maar 13 getallen zijn komt na 13 Ben echter 1 Ix. Doordat 13 en 20 geen gemene deler hebben, komt de samenstelling 1 Imix pas weer na 260 dagen terug. Ieder van de 260 dagen heeft daarmee een unieke getal-naam aanduiding.

 

De zonnekalender

De tweede kalender is de ‘zonnekalender’ of ‘haab’, en is veel eenvoudiger dan de Tzolk’in. Hij telt 365 dagen en bevat 18 maanden van 20 dagen en nog een kortere maand van 5 dagen. Samen vormen die 19 maanden de 365 dagen. Elk van de 18 maanden, ‘Uinal’ genoemd, heeft zijn eigen naam. De eerste dag van de maand heet 1 Pohp, de tweede dag 2 Poph enzovoorts. Na 20 dagen begint de volgende maand. De laatste maand van 5 dagen werd ‘Uayeb’ genoemd en werd beschouwd als een zeer ongunstige periode.

 

De lange telling

Naast de samenvallende 260-daagse en 365-daagse kalender hadden de Maya’s een veel langer en preciezer meetsysteem; De derde kalender heeft de naam ‘de lange telling’ wat komt van de woorden tzol (rangschikken) en kin (dag). Hiervan is bekend dat deze aan het begin van het eerste millennium voor Christus in Meso-Amerika werd gebruikt. De kalender telt vanaf de begindatum: 13.0.0.0.0 4 Ahau 8 Kumk ’u, dat gelijk staat aan 11 augustus 3114 voor Christus op de gregoriaanse kalender en werd gebruikt tot 909 na christus.

‘De lange telling’ telde dagen in eenheden van 20 en had een jaar van 360 dagen. De vijf eenheden waren:

Baktun          --       144.000 dagen

Katun            --       7200 dagen

tun                --       360 dagen

Uinal             --       20 dagen

Kin                --       1 dag

Op stèles ( Een rechtopstaande graf- of gedenksteen of gedenkzuil waarin een motief of inscriptie is uitgehouwen) stonden ook vaak data. Omdat stèles veel data bevatten dachten onderzoekers dat de Maya’s zelfs de tijd vereerden. Door latere ontdekkingen over de hiërogliefen waren wetenschappers bijvoorbeeld in staat de data en de bijbehorende afbeelding van een troonsbestijging of triomf van een koning of een rivaliserende vorst in de tijd te plaatsen

 

De ronde telling

De vierde kalender die de Maya’s hadden was ‘De ronde telling’. Deze bestond uit twee kalenders die naast elkaar werden gebruikt: de Tzolk'in en de Haab. De Tzolk'in heeft een cyclus van 260 dagen. En de Haab had een cyclus van 360.

De Haab-kalender en de Tzolk'in worden samen gebruikt, het zijn een soort tandwielen die in elkaar lopen. De wielen draaien rond en zo krijgt elke dag vier namen: de naam van de dag en de maand van de Haab-kalender en de naam van de dag en de maand van de Tzolk'in-kalender. Na 52 jaar is de kalender weer terug op de eerste dag.

Het einde van de wereld?

Deze Maya-kalender staat bekend als de kalender die het einde van de wereld voorspelt. Als er 13 ‘baktun’ zijn afgelopen kom je op een aantal dagen uit van 1.872.000. 1 ‘baktun’ is 144.000 dagen en dat vermenigvuldig je met 13. Dus na 1.872.00 dagen = 5125 jaar is de periode van één zon of wereld afgelopen. Dan breekt er een nieuwe aan. Op 21 december 2012 zijn er dus 5125 jaar verstreken sinds de Maya-datum 13.0.0.0.0  4 Ahau 8 Kumk´u, het begin van de Maya-jaartelling. Dan staat de kalender weer op 0.0.0.0.0. Op een monument uit de Mayastad Tortuguero in Mexico staat een tekst die een voorspelling doet over wat er op 21 december 2012 gaat gebeuren. Alleen is de glief die dat moet vertellen zó beschadigd dat wetenschappers hem niet kunnen lezen. Het bleef dus een beetje raden wat er ging gebeuren. Omdat de Maya’s wel eerder voorspellingen hebben gedaan die uit zijn gekomen, denken veel mensen dat deze datum wel eens het einde van de wereld kan betekenen of een nieuw begin. Echter, de Maya schreven ook over voorspellingen die in het jaar 4727 zullen plaatsvinden.

 

Rekenen met de tijd

De Maya’s hadden een lange kalender van 365 dagen, de ‘haab’. Deze kalender verschilt met de wiskundige telling. De op natuurlijke en kosmische ritmes gebaseerde kalender heeft als grote verschil dat er een eenmalige vermenigvuldiging plaatsvindt van 20 x 18 = 360 inplaats van 20 x 20 = 400. De overige vermenigvuldigingen zijn echter wel allemaal weer x 20, zoals 360 x 20 = 7200.

Uit enkele cycli blijkt dat deze twee rekenmethoden met elkaar gecombineerd kunnen worden binnen de typische Mayaanse tijdmeting.

De volgende namen werden vervolgens aan de verschillende tijdslengtes verbonden:

Kin = 1 dag

Uinal = 20 dagen

Tun = 360 dagen = 18 Uinals

Katun = 7200 dagen = 20 Tuns

Baktun = 144000 dagen = 20 Katuns

 

De Maya’s gebruikten dus cycli van 144.00 dagen, 7.200 dagen, 360 dagen en 20 dagen om de tijd te meten. Die werden berekend vanaf de geboorte van Venus in het jaar 3113 v. Chr. Deze eenheden zijn niet zomaar gekozen want als de getallen worden opgeteld komt er voor de Maya's een belangrijk getal uit: 144.000+7.200+360+20 x 9 (9 was een heilig getal)= 1.366.560. Dit is het zogenoemde zonnevlekgetal. Het gaat over de catastrofeperiode. Het is het getal dat voor de Maya’s een tijdperk aangaf. Het begint bij de geboorte van Venus en eindigt bij, in ieder geval een nieuw tijdperk en een afsluiting van het oude, of de vernietiging van de aarde.

Naast dit grote getal hadden de Maya's een nog grotere cyclus:

Kin = 1 dag

Uinal = 20 dagen

Tun = 360 dagen = 18 Uinals

Katun = 7.200 dagen = 20 Tuns

Baktun = 144.000 dagen = 20 Katuns

13 Baktun = 1.872.000 dagen

 

Dit is de periode van één Zon of Wereld. En deze cyclus was belangrijk voor de bepaling van de ‘ondergang’ van de wereld in 2012.

Een periode van 5 Zonnen staat gelijk aan 26.000 jaren van 360 dagen, dit is de precessiecyclus.

Verder kennen ze ook nog deze cyclussen:

Pictun =             2.880.000 dagen                  20 Baktuns

Calabtun =         57.600.000 dagen               20 Pictun 

Kinchiltun =       1.152.000.000 dagen           20 Calabtun              +/- 3 miljoen jaar

Alautun =           23.040.000.000 dagen        20 Kinchiltun             +/- 63 miljoen jaar

Hablatun =        460.080.000.000 dag           20 Alautun                 +/- 1,26 miljard jaar

 

Ze gebruikten tijdsbepalingen die extreme lange perioden beschreven, tot honderden miljoenen en soms zelfs miljarden jaren terug, dit geeft aan dat ze de kalender niet alleen als agenda of hulpmiddel voor de landbouw gebruikten.

De lange en de korte kalender werden naast elkaar gebruikt in ‘De ronde telling’, en zeker is dat ze beide elke 260 x 365 dagen (94.900 dagen) weer op hun beginpunt zijn teruggekeerd.

Op dat moment begint de telling opnieuw. Eerder vallen ze ook al samen, namelijk elke 18.980 dagen (52 jaar). Dit noemt men de kalenderronde, een kalenderronde duurt dus 52 jaar en het schijnt dat iedere nieuwe ronde regelrechte wreedheden met zich meebracht.

De latere Azteken uit het huidige Mexico, namen ‘de ronde telling’ een van de kalenderrondes over, en ze wordt nog steeds gebruikt door inwoners van Guatemala (indianen).